‘Twents Carmellyceum’ viert 100-jarig bestaan met reünie en jubileumboek

Het Carmel is veel meer dan een school alleen

Ze hadden géén idee waar ze aan begonnen, de tien redactieleden, toen ze vorig jaar voor de eerste keer bijeen kwamen. ,,We hadden helemaal niets”, vertelt Alphons Weierink. ,,We wisten alleen dat we een jubileumboek gingen maken. En we wilden er een bijzonder boek van maken.” Dat is het ook geworden. Het boek is een ‘uniek naslagwerk’ over een 100 jaar oude en nog altijd springlevende school en passend bij de gelegenheid. Het enthousiasme bij de redactie was groot: allemaal oud-leerlingen, oud-leraren en zelfs een oud-rector mét het ondefinieerbare maar zo kenmerkende Carmel-gevoel. Dat ‘gevoel’ vormt ook de rode draad door het boek.

Gaandeweg tekenden de contouren van het boek en de inhoud zich af. Met vijf journalisten in de redactie was het niet zo vreemd dat ook voor een journalistieke aanpak werd gekozen. ,,Géén droge opsomming van de lange historie met vele feiten”, licht Gerard Lage Venterink toe, ,,maar we zijn op zoek gegaan naar mensen die een band hebben met dat verleden en er over kunnen vertellen. Juist dat maakt het boek zo levend en leesbaar.”

Om lijn te krijgen in het boek is de 100 jaar verdeeld in vier tijdsperiodes van elk 25 jaar. Daarin worden de elkaar opvolgende ontwikkelingen geschetst van de eerste katholieke middelbare school in Twente. Harry Morshuis heeft daar als oud-leerling en oud-leraar een groot deel van meegemaakt. ,,De geschiedenis van het Carmel is meer dan alleen het verhaal van een school. Het is ook het verhaal van het onderwijs in Twente en het verhaal van de katholieke emancipatie en de neergang daarvan. En niet te vergeten het verhaal van de paters Karmelieten.” 

Karmelieten

Want de Karmelieten stonden aan de basis van het Twents Carmellyceum zoals de school bij de stichting ervan in 1923 werd genoemd. Een initiatief van de Twentse katholieken met toenmalig burgemeester Bloemen van Oldenzaal voorop en met de Karmeliet Titus Brandsma als grote aanjager. Brandsma speelde een cruciale rol; hij drukte tot aan zijn dood in 1942 in Dachau een belangrijk stempel op de ontwikkeling en karakter van de school die in 1927 het huidige onderkomen aan de Lyceumstraat in gebruik nam.

Willy Brandsma uit Denekamp brengt in het jubileumboek Titus Brandsma tot leven. Zijn opa was een neef van de geboortige Fries Brandsma. Pater Gemmeke, één van zijn leraren op het Carmel, noemde Willy Brandsma daarom ook ‘Titus’. Aanvankelijk vond hij deze naam maar niets maar toen hij de echte Titus Brandsma beter leerde kennen was en is hij er vooral trots op. Willy Brandsma was bij de zaligverklaring van pater Titus in 1985 in Rome en vorig jaar ook bij de heiligverklaring door paus Franciscus. 

Boerenzoon

Verder is er een interview te lezen met oud-rector Will van Dorst – ook één van de mede-auteurs van het jubileumboek – en met Netty ter Riele; zij was in 1931 – tegen de tijdsgeest in - één van de eerste en weinige meisjes op het Carmel.  

Verder aan bod komt pater Ribbert; de boerenzoon uit Tilligte was – tijdens de Tweede Wereldoorlog - de eerste uit Twente afkomstige rector van het Carmel. Zijn 83-jarige nicht Annie Weernink verhaalt beeldend over hem. Ook Gerard Bartelink – nu 99 jaar - komt uitgebreid in het boek aan de orde. Hij is oud-leerling, oud-leraar klassieke talen van het Carmel en later hoogleraar aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. Ook hij vertelt uitgebreid over zijn tijd op het Carmel. ,,Als ik met de trein Oldenzaal binnenrijd, kijk ik nog altijd even naar links en zie ‘mijn’ oude school voorbijkomen. Dat doet mij nog altijd heel veel.” 

‘Natuurlijk’ wordt ook pater Jan van Wijngaarden geportretteerd. Hij was de laatste van de lange rij van de paters Karmelieten die het Carmel maakten tot meer dan een onderwijsinstituut alleen. Anselien Holtkamp en Julia Grijpma – beiden 80 - vertellen aan Anne Lohuis met veel plezier over hun jaren vanaf 1965 als eerste vrouwelijke docenten op het Carmel. Verder zijn er interviews met conciërge Herman – ‘Ik en de rector’- Scheuten, met Ton Heisterkamp en Ben Elferink. Absoluut lezenswaardig is ook het verhaal van Bert Hellegers over de diefstal van eindexamens in 1995. De consternatie was groot. Of de dader is gevonden? De ontknoping volgt in het boek.

Cultuur

Geert Christenhusz geeft een uiteenzetting over de culturele ontwikkeling op school maar de oud-gymnasiast geeft aan de hand van verschillende gedichten ook een herkenbaar sfeerbeeld van het Carmel. De redactieleden/docenten Annet Riphagen-ter Haar en Peter Hogenkamp maken op verschillende manieren duidelijk hoe het de afgelopen 25 jaar reilt en zeilt op hun school. Naast de redactieleden hebben ook tal van oud-leerlingen en oud-leraren/medewerkers bijdragen geleverd aan het jubileumboek.

Opvallend is het veelvuldige gebruik van beeld in het jubileumboek. Dat is vooral te danken aan de inbreng van Carlo ter Ellen. ,,Hoe meer beeld, des te beter”, is de filosofie van de man die als beeldredacteur bij Tubantia als geen ander het belang daarvan kan inschatten. ,,De mensen moeten zichzelf in het boek zoveel mogelijk terug kunnen vinden en zien en dat is gelukt.” 

De helft

De titel van het jubileumboek is heel simpel: ‘Carmel 100 jaar.’ De onderkop is ook veelzeggend: ‘Kennis is maar de helft’. Het is een historische uitspraak uit 1929 van Titus Brandsma die ook anno 2023 nog onverminderd van kracht is. ,,Want”, licht Alphons Weierink toe, ,,hij wilde hier mee duidelijk maken dat het op het Carmel niet alleen maar gaat om het vergaren van kennis maar dat de leerlingen ook allerlei bagage meekrijgen waar ze in hun latere leven hun voordeel kunnen doen.”

Boek bij voorintekening te koop

Het jubileumboek telt in totaal 264 pagina’s en krijgt daardoor een gewicht van liefst 1,6 kilo. De prijs van het boek is 9,95 euro. Voor een dergelijk naslagwerk is dat bepaald geen onoverkomelijk bedrag. Dat dit mogelijk is, is te danken aan de bijdrage van een aantal sponsors en instanties. Het boek is een productie van uitgever Heinink in Denekamp en is bij voorintekening te koop bij Boekhandel Broekhuis via: www.boekhandelbroekhuis.nl/carmel100jaar 

Het boek kan ook besteld worden via de website www.carmelreünie.nl/carmel100jaar

De officiële presentatie van het boek is op vrijdag 22 september en tijdens de reünie op 23 september.